फ्री-ऑनलाइन इन्व्हेस्टमेंट प्लॅटफॉर्म की आर्थिक सल्लागार ? : डॉ. रुपाली कुलकर्णी

आजकाल सगळ्या  "स्मार्ट" गोष्टींची  चलती आहे  !! म्हणजे स्मार्टफोन , स्मार्टकार , स्मार्टस्पीकर वगैरे .म्हणजेच  इंटरनेटचा  वापर करून, आपले दैनंदिन काम सोपे करणाऱ्या गोष्टी !! मग आजकालची ही स्मार्ट पिढी , स्मार्ट गुंतवणुकीकडे  नाही वळली  तरच नवल !! स्मार्ट गुंतवणुक म्हणजे ऑनलाइन गुंतवणुक प्लॅटफॉर्मचा  वापर करून, तिथून मिळालेल्या (स्मार्ट??) सल्ल्यानुसार आपली गुंतवणुक करणे.  असा सल्ला देणाऱ्या अनेकविध फ्री वेबसाईट तसेच फ्री मोबाईल  आप्लिकेशन्स  उपलब्ध आहेत. मग काही जणांना त्यातून असे वाटू शकते की, "हे सगळे इतके सहज, सोपे आणि हातासरशी (की बोटांसरशी) उपलब्ध असताना आर्थिक सल्लागाराची आवश्यकताच  काय ? गुंतवणूकदारांना आर्थिक बाबींवर तज्ञ मार्गदर्शनाची गरज खरंच आहे  का?"  याचबद्दलच जरा मुद्देसूद बोलूयात. माझ्यामते, गुंतवणूकदारांनी  आर्थिक सल्लागाराच्या मदतीविना केलेल्या गुंतवुकीबाबत बरेचदा चुका होऊ शकतात किंबहुना होतातच !

या चर्चेदरम्यान आपण  फ्री ऑनलाइन इन्व्हेस्टमेंट प्लॅटफॉर्मला  OIP असे  संबोधूयात. आता खालील मुद्द्यांचा विचार करू.  

१)  सहृदयी मित्र की  यंत्रवत सेवा ?  तुमच्या  आर्थिक सल्लागाराला  तुमच्याविषयी सर्व आर्थिक माहिती असते. तुमच्या कुटुंबातील सदस्य संख्या. एकूण मिळकत, गरजा, तुमचे दायित्व (कर्जे आणि कर), अडचणी, तुमची स्वप्ने, तुमच्या बचत अथवा गुंतवणुकीची उद्दिष्ट्ये  इत्यांदीबाबत, तुमच्या आर्थिक सल्लागाराला संपूर्ण माहिती असते. तुम्ही दिलेल्या माहितीच्या आधारे, हुशारीने प्रश्नोत्तराच्या माध्यमातून विचारलेली आवश्यक ती आणि इतर पूरक माहिती, आर्थिक सल्लागाराला विदित असते, त्यामुळे तो तुम्हाला सर्वमावेशक सल्ला देऊ शकतो. तुमच्या आर्थिक उद्दिष्टयाना गवसणी घालण्याचा प्रवासात,  तुमचा आर्थिक सल्लागार तुमचा एक कौटुंबिक,सहृदय मित्र बनलेला असतो. तुमच्या आर्थिक ध्येयांबाबत तो सतत जागरूक असतो. याउलट  OIP ही एक यंत्रवत सेवा आहे (Mechanical Service ). इथे  तुमच्या आर्थिक तसेच  कौटुंबिक परिस्थिती बद्दल असणारी  "जाणीव", "संवेदनशीलता"  यांचा पुर्णतः आभाव असतो !! तुम्ही निवडलेली  OIP,  केवळ तुम्ही पुरविलेल्या माहितीच्या आधारे तुम्हाला गुंतवणुकीची योजना (Scheme) सुचविते. आर्थिक सल्ला देताना आवश्यक असणारी "सर्वसमावेशकता" याचा कोणताही विचार OIP सेवा करत नसल्या कारणाने, अशी सेवा कोठल्या दर्जाचा सल्ला तुम्हाला देते, हे उघडच आहे !!

२) हेतुशुद्धता की हेतुपुर्वकता? तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा एकमेव हेतू हा तुम्हाला, तुमच्या आर्थिक उद्दिष्टांबाबत  सर्वसामावेशक असा सल्ला देणे असा सरळ असतो. तुमच्या गरजेनुसार विविध आर्थिक योजनांमधून, तुमच्यासाठी योग्य असणारी आर्थिक योजना किंवा आराखडा तुम्हाला देणे असे आर्थिक सल्लागाराचे काम असते. यात कुठल्याही एकाच योजनेचा (Product or  Scheme)  विचार होत नाही .परंतु बव्हतांशी OIP सेवा मात्र केवळ विशिष्ट आर्थिक योजनांबाबतच सल्ला देताना दिसतात. या अशा योजना असतात ज्यामध्ये  मिळणारे  आकर्षक कमिशन हा  एक, तुम्हाला न दिसणारा अदृश्य घटक असतो. अशा केवळ काही संस्थाना समर्पित असणारी  OIP सेवा , तुमच्या आर्थिक उद्दिष्टांची चिंता करत असावी का?

३) प्रक्रिया की प्रासंगिकता ?  "गुंतवणुकीबाबत आर्थिक सल्ला" ही एक सतत चालणारी प्रक्रिया आहे (Process) केवळ एक प्रासंगिकता (Event) नव्हे.    तुमचा आर्थिक सल्लागार, आर्थिक नियोजनाच्या  संपूर्ण प्रक्रियेदरम्यान, तुमची सोबत करणारा मार्गदर्शक असतो. बदलते कायदे, नियम, मिळकती, बाजारातील चढ उतार असे आर्थिक मुद्दे असोत किंवा घरातील बदलती परिस्थिती जसे नवीन सदस्याचा घरात प्रवेश किंवा घरातील कोणाचे लग्न, शिक्षण किंवा मृत्यू आदी कारणाने निर्गमन अशा कौटुंबिक बाबी असोत, आर्थिक सल्लागार अशा बदलत्या आयामांनुसार, तुमच्या आर्थिक नियोजनामध्ये सक्रियतेने बदल करित असतो (Active Management). आता  OIP चा विचार करू. अशी सेवा वापरून केलेली गुंतवणुक ही एक प्रासंगिकता असते. त्या गुंतणवुक-प्रसंगाशी निगडीत असणाऱ्या आर्थिक बाबी सोडल्या, तर तुमच्याशी निगडीत असणाऱ्या बदललेल्या आर्थिक  किंवा कौटुंबिक बाबी, अशी सेवा लक्षात घेत नाही.  अपुऱ्या किंवा दुर्लक्षित माहितीच्या आधारे दिला जाणारा, असा OIP सल्ला कितपत योग्य असेल? हे  तर तुमच्या आर्थिक नियोजनाचे  "प्रासंगिकीकरण " (Passive Management) झाले.                       

४) माहितीची गोपनीयता की हस्तांतरण ?  एक विश्वासाहार्य आर्थिक सल्लागार, तुमच्या बाबतीतली सर्व आर्थिक,कौटुंबिक पार्श्वभूमी असलेली माहिती त्याच्याच पुरती मर्यादित ठेवीत असतो. यात तुमची एकमेकांप्रती असलेली निष्ठा आणि संवेदना (Sensitivity) यांची भावनिक जोड कारणीभूत आहे. परंतु   OIP सेवेमार्फत केलेल्या गुंतवणुकीच्या गोपनीयतेचे काय ? अशा सेवेला तुम्ही पुरवलेली माहिती, ही  केवळ त्याच  सेवेपुरती वापरली जाते (Data Privacy) आणि इतर कोणालाही  ती पुरविली जात नाही असे तुम्ही ठामपणे म्हणू शकता का ? किंबहुना अशी  माहिती पुरविल्यानंतर तुम्हाला, इतर तत्सम  उत्पादनांबाबत अनेक जाहिरातपर (Promotional)  इमेल्स, मेसेज येणे सुरु होते.म्हणजेच तुम्ही  OIP सेवेला पुरविलेली माहिती ही इतर अनेक संस्थाना पुरवली जात असण्याची शक्यता असते. तुम्हाला तुमच्याच अशा खाजगी माहितीचे हस्तांतरण होणे आवडेल का ?                                  

५) आराखड्यावर काम की प्रलोभने ? तुमच्याशी सर्व बाबतीत चर्चा करून, योग्य असा आर्थिक नियोजनाचा आराखडा तयार करणे (Financial Plan)  आणि शिस्तबद्धरीत्या (Disciplined Active Management) तो अंमलात आणणे (Execution) , हे तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचे काम आहे. यात तुम्हाला कुठल्याही प्रकारची आमिषे दाखविणे, सवलती देणे अशा संबंध नसलेल्या कोठल्याही कृतीचा समावेश कधीच केला जात नाही. परंतु  OIP सेवेबाबत हे ठामपणे लागू होत नाही. अमुक एक आर्थिक योजना घेतली तर तमुक एका योजनेत सवलत (Discount) , एखादे सवलत कुपन, जोड योजना इ. आमिषे दाखवून तुम्हाला आर्थिक योजना पुरविणारी अशी   OIP सेवा, आर्थिक नियोजनाशी निगडीत नसणारे असे  सगळे उद्योग का करीत असावी ? त्यात त्यांचा काही वैयक्तिक  फायदा असल्याशिवाय अशा अनावश्यक सुविधा पुरविणारी  OIP सेवा कितपत विश्वासाहार्य वाटते ?       

वरील सर्व मुद्द्यांचा उहापोह झाल्यावर, या स्मार्ट गेझेटच्या युगातही , तज्ञ् , आर्थिक सल्लागाराची भूमिका  ऑनलाइन इन्व्हेस्टमेंट प्लॅटफॉर्म करूच शकत नाहीत हे आपल्या लक्षात आलेच असेल. शेवटी पैसा हा भावनेशी निगडीत असतो म्हणूनच आर्थिक सल्लागार खरे पाहता तुमची पैशां मागची Emotional Management  च करीत असतो.  आणि म्हणूनच हे करण्याकरिता भावना जाणणारा, जपणारा "माणूस" तेथे आवश्यक असतो. त्याची जागा कोणतेही यंत्र अथवा यांत्रिक सेवा घेऊच शकत नाहीत.

   - रुपाली कुलकर्णी 

     SWSFSPL

      

सुयोग्य आर्थिक नियोजन ..अत्यावश्यक गरज : श्री. ऋषभ सोनवणे.

नमस्कार ! आज तुमच्यासमोर आमचा  असा एक अनुभव  मांडत  आहे , ज्याद्वारे  सुयोग्य  आर्थिक नियोजन करणे किती महत्वाचे  हे  पुनः सुस्पष्ट होते आहे.  (नोंद : या लेखातील नाव बदललेले आहे. )

नाशिकमधील प्रसाद  हा  नोकरीनिमित्त दुबई राहणारा  तरुण  व्यवसायाने सॉफ्टवेअर कन्सल्टंट आहे. आजतागायत बारा वर्षांपासून  तो  दुबईत कार्यरत आहे आणि  आपल्या  कुटुंबासोबत  तो दुबईतच  स्थायिक झालेला  आहे.  आपल्या नोकरीच्या ठिकाणी योग्य ती मेहनत करून व सचोटीने काम  करून  प्रसादने   पुष्कळ  पैसा  कमाविला आणि त्याद्वारे तसेच काही गृहकर्जाची मदत घेऊन, भारतातील भविष्यातील वास्तव्यासाठी, त्याने ठाणे येथे एक फ्लॅट खरेदी केला.  नियमित पगार चालू असल्यामुळे ह्या कर्जाचे हफ्ते  वेळेवर भरले जात होते व सर्व काही सुरळीत चालले होते. अशातच एकेदिवशी त्याच्या  वडिलांना हृदयविकाराचा त्रास झाला.  डॉक्टरांनी वडिलांची बायपास सर्जरी करण्यास सुचविले.  प्रसादने  डॉक्टरांच्या सल्य्यानुसार, वडिलांचे ऑपरेशन करवून घेतले. त्यावेळी,  वडिलांचा कुठलाही आरोग्य विमा केलेला नसल्याने प्रसादला आपल्या गुंतवणुकीतून पैसे द्यावे लागले  व यात प्रसादची सर्व गुंतवणूक संपली.  दुर्दैव इथेच थांबले नाही.   त्यानंतर प्रसादची  नोकरीही  गेली. नवीन नोकरीच्या शोधात असताना पुढील सहा महिने निघून गेले. परिवाराचा भार, जीवनावश्यक वस्तू आदीसाठी प्रसादला क्रेडिट कार्डचा वापर करावा लागला. दुबईतील महागाईचा सामना करताना क्रेडिट कार्ड चा वापर इतका जास्त होत गेला की त्याला क्रेडिट कार्डवर कर्ज घ्यावे लागले.  पुढे सर्व बचतही संपुष्टात आल्यावर क्रेडिट कार्ड कर्जाचे हफ्ते थकले.  तसेच ठाणे इथल्या फ्लॅटच्या गृहकर्जाचे हफ्तेही  थकले व प्रसाद  "डिफॉल्टर" झाला .डिफॉल्टर झाल्यामुळे त्याचे सिव्हील रेकॉर्ड खराब झाले. या आर्थिक संकटातून बाहेर पडण्यासाठी  त्याने इतरत्र  कुठे  नवीन कर्ज घेण्याचा प्रयत्न केला परंतु डिफॉल्टरचा  शिक्का बसल्यामुळे  प्रसादला नवीन कर्जही  मिळेनासे झाले. शेवटचा पर्याय म्हणून नातेवाईकांकडे पैसे मागण्याची वेळ  प्रसादवर आली.  सुदैवाने नंतर  त्याला इजिप्तमधून एक मोठा प्रोजेक्ट मिळाला आणि काही महिन्यांच्या कालावधीनंतर  प्रसाद आर्थिक संकटातून बाहेर आला. परंतु या सर्व प्रकारात झालेला मानसिक त्रास, पैशनिगडीत आलेले आपल्याच माणसांचे वाईट अनुभव त्याच्या आणि कुटुंबाच्या खच्चीकरणास कारणीभूत ठरले.        

आता आर्थिक नियोजनाच्या दृष्टिकोनातून प्रसादच्या काय चुका झाल्या ते बघुयात.

१) आपली नोकरी / व्यवसाय कसाही असला तरी पुढील कमीतकमी सहा महिन्यांपर्यतच्या दैनंदिन खर्चाचा विचार करून, आपण तेवढी रक्कम बचत खात्यात कायम राहील याचा विचार केलाच पाहिजे. प्रसादच्या बाबतीत हे होत नव्हते. पुष्कळ पगार आणि दुबईतील वास्तव्यचा पुष्कळ खर्च यांचा तोल न सांभाळता आल्याने, कोठल्याही नियमित / अनियमित / अतार्कीक खर्चासाठी कुठलीही आर्थिक व्यवस्था त्याने केलेली नव्हती. 

२) कुटुंबातील सर्व  सदस्यांच्या योग्य तो आरोग्य , जीवन तसेच अपघाती विमा हा अत्यावश्यक आहे. तो नसल्यास, काही दुर्दैवी प्रसंगामुळे आतापर्यंत केलेली  सर्व बचत किंवा गुंतवणुक संपुष्टात येऊ शकते. प्रसादच्या वडिलांचा आरोग्य विमा नसल्याने, त्यांच्या उपचारादरम्यान , त्याने केलेली सर्व  बचत तसेच गुंतवणूक पूर्णपणे वापरली गेली आणि त्यात नोकरीही गेल्याने आर्थिक संकट उभे ठाकले. 

३) आपण करीत असलेली गुंतवणुक , ही महागाईचा  दर विचारात धरूनच केलेली असली पाहिजे. ते न झाल्यास अशा गुंतवणुकीचा उपयोग , महागाईचा सामना करताना होतच नाही. प्रसादने केलेल्या बचत आणि गुंतवुकीच्या प्रकारात हा विचार झालाच नव्ह्ता.                       

या सर्वातून, एक गोष्ट लक्षात घेण्यासरखी आहे की पैसा कमावणे हे जितके महत्त्वाचे आहे तितकेच  त्याचे व्यवस्थापनही !! सर्व प्रकारचा सुयोग्य विमा,   अत्यावश्यक खर्चासाठी  तरतूद, गरजांप्रमाणे सुयोग्य गुंतवणुकीचे माध्यम हे सर्वच "आर्थिक नियोजनाचे" महत्वाचे घटक आहेत. असे नियोजन हे आर्थिक, कौटुंबिक, परिवारातील सदस्य संख्या,  विशिष्ठ  गरजा, घेतलेले कर्ज  आदी बऱ्याच बाबींवर अवलंबून असते आणि म्हणून ते करण्यासाठी योग्य, तज्ञ् आर्थिक सल्लागाराची मदत घेणे केव्हाही चांगले !!       

या अनुभवातून  शिकून तुम्हीही,  ऐनवेळी च्या आर्थिक संकटाचे नियोजन केलेले आहे, हे तपासून बघाल ना ? मदतीस आम्ही सदैव तुमच्यासोबत आहोत !! कधीही हाक घाला....धन्यवाद !!

ऋषभ भरत सोनवणे. 

SWSFSPL 

Judging the Scheme Performance? Wait, Read This !!- Mr. Neeraj Adbe

A very common question always asked by the investors is like, “In the one year, returns on Mutual Fund Equity Investment is 10% whereas Market has grown by 20%, So why  that my investment is not performing?”

Such question may arise in mind of investors which is a good sign of their activeness and alertness towards their investments.

There are 3 aspects on which the question can be answered.

1) Fund Performance

If a particular Equity fund performance is to be evaluated then comparison of its performance with the performance of Sensex or Nifty index should not be the only criterion. In a particular fund scheme, there are generally several stocks which are not part of Sensex or Nifty stocks. Thus, performance of fund should always be compared with the respective Bench Mark index. After this comparison one may observe that though Sensex / Nitfy may have performed well, the bench mark index has not done that good. So, Bench Mark Index is first aspect.

2) Period of Investment

The investment in mutual funds for the period of 1 to 2 years is considered as short-term investment period which is not sufficient to judge the performance of the scheme. The returns in the very first year may be very low or even can be high returns and both the cases can’t be taken as criteria to judge the performance of the scheme. Also, one cannot ascertain that which category is going to outperform or low perform in the future. This is the reason why the portfolio should be diversified into Debt, Hybrid & Equity investment schemes. Equity fund gives growth in long term whereas Hybrid & debt funds provide stability. So Period of Investment is the second aspect.

3) Purpose of Investment

This is supposed to be the most important but unfortunately the most neglected criterion. We, as Financial Advisor always request our clients to define purpose of the investment. For example, if someone is investing for retirement approaching after 20 years, then we insist not to track the scheme performance for at least 12-15 years and keep accumulating to the investment amount. Returns on the long-term investments in Mutual funds have paid the good returns. So third aspect is Purpose of Investment.

Conclusion:

Actually, Investing in Equity or Mutual Funds is like playing a Test Match. The more you stay on the crease; chances are more to make high scores. The Run Rate (Rate of Return) is not that important. If we continuously focus high Run Rate (returns), there are high chances of getting out at early stage. We just need to ensure we are playing with a good batsman irrespective of whether he is Virat, Sachin, Dhoni or Shikhar, Rahul or Rohit. We know all shall score high if any of them remain on crease for a longer time. As we don’t know who is going to score more in the long run, we cannot assure high returns on any single scheme. Also, to be in the leading position, we need to do few adjustments in the batting strategy (Portfolio Balancing) leveraging on the situation offered from the opponents (Market).

Here, in this inning of your investments with you as a batsman, your Financial Advisor plays the role of Buddy on the pitch, who holds your hands in all situations and manages your emotions and hence your performance!!

Hence investment in Mutual Funds or Equity is playing like a Test Match where rate of return is just a check, whereas consistency and staying on the crease for long time is the key to WIN. Hold hand of right buddy to achieve Best Performance!!

-          Mr. Neeraj Adbe,

          Head, Nagpur Branch,

          S.W.S.F.S.P.L.

मनो-Money : भाग ५ : शेअरिंग , शेअर्स बद्दल : डॉ. रुपाली कुलकर्णी

बालमित्रांनो , ह्या मागच्या काही  दिवसांत  तुम्ही  वर्तमानपत्रांमधून  "शेअर बाजार ", "स्टॉक  मार्केट"  हे  शब्द बरेचदा वाचले असतील.   कदाचीत  तुमच्या   घरातील  वडील मंडळींच्या  बोलण्यातून तुम्ही हेही  ऐकले असेल  की शेअर बाजार "वधारतो" किंवा "कोसळतो" !! तर आज मी तुमच्याबरोबर ह्या शेअर्स बद्दल थोडे शेअर करणार आहे !!   गडबडून जाऊ नका ! तुम्हाला हे काही किचकट प्रकरण वाटते आहे का ? काळजी करू नका. आपण गोष्टीरूपातून समजावून घेऊयात  न !

राधा , सारा आणि स्वराज ही  एकाच बिल्डिंग मध्ये राहणारी  आणि एकाच  शाळेत  शिकणारी दोस्तकंपनी !! एकदा  त्यांना शाळेत "खरी कमाई" हा प्रयोग करून बघण्यास सांगतात. म्हणजे काय, तर घरातील  मोठ्या मंडळींची मदत न घेता, लहान -मोठे काम करून , "आपल्या  खऱ्या कष्टाचे पैसे कमवायचे " !! स्वतः काम करून पैसे  मिळवण्याच्या विचाराने, तिघेही खूपच उत्साहित होतात. थंडीचे दिवस सुरु झाले असतात म्हणून ते  कॉफीचा  स्टॉल लावूयात, असे ठरवितात. राधा आणि सारा आपल्या पॉकेटमनीतून  प्रत्येकी ४० रु. तर स्वराज २० रु. देतो. जमलेल्या १०० रु. मधून, कॉफी पावडर, साखर, दुध, पेपरकप असे साहित्य आणले जाते. सगळे  मिळून मस्त,  गरमागरम कॉफी तयार करतात. किती ? १०० कप !!  प्रति कप  २ रु. असा भाव ठरवितात  आणि मग संध्याकाळी बिल्डिंगखाली ते आपला "फक्कड कॉफी स्टॉल " लावतात. मुलांना प्रोत्साहन देण्यासाठी बिल्डिंगमधली सगळी दोस्तकंपनी आणि आजी -आजोबा मुलांच्या स्टॉलवर जाऊन झक्कपैकी कॉफीपान करतात. बघता बघता १०० कप कॉफी संपते आणि  एकूण  २०० रु. ची " खरी कमाई" केल्याचा आनंद तिघांनाही होतो !! आता प्रश्न उरतो, तो नफा वाटपाचा !! ही हुशार मुले आपले गणितातील गुणोत्तर वापरतात. राधा  म्हणते  "१०० रु  मधील, माझा  सहभाग  ४० रु. होता , तर २०० रु. मध्ये तो किती असेल? बरोबर ८० रु. !!".  मग राधा आणि साराला प्रत्येकी ८० रु. तर स्वराजला  ४० रु. मिळतात . दामदुप्पट !! मुले जाम खुश होतात.    

मित्रांनो,  शेअर्स हे  पैशांच्या गुंतवणुकीचे एक लोकप्रिय माध्यम आहे.  एखादी कंपनी (जशी  आपली "फक्कड कॉफी स्टॉल" !) जनतेला आपल्या कंपनीचे  शेअर्स देऊन, त्यांना आपल्या कंपनीच्या प्रगतीमध्ये सामील करून घेते आणि आपली मालकी अनेक समभागात वाटते. लोक हे  समभाग / शेअर   विकत घेऊन, कंपनीच्या नफ्यात भागीदार बनतात. (जसे "फक्कड कॉफी स्टॉल" कंपनी चे तीन भागीदार होते.) जेव्हा कंपनी नफा कमविते  तेव्हा हा  कंपनीच्या शेअर चा भाव वाढतो (वधारतो). याउलट  कंपनीला तोटा झाला तर हा भाव कमी होतो (कोसळतो ). झालेला नफा किंवा तोटा, यांच्या  प्रमाणात समभाग धारकांना (शेअर होल्डर्स ) परतावा मिळतो. (जसे राधा आणि सारा ला नफ्यातील ४०% आणि स्वराज ला २०% परतावा मिळाला). खऱ्या शेअर बाजारात, वैयक्तिक गुंतवणूकदारां प्रमाणेच  म्युच्युअल फंड, बँका, विमा कंपन्या यांच्यासारखे संस्थात्मक गुंतवणूकदार सहभागी होतात आणि मोठ्या प्रमाणात समभागांची खरेदी किंवा विक्री चालते.  शेअर बाजारात पैसे  गुंतवून नफा कमविण्यासाठी , त्याचा नीट अभ्यास करणे,  वेगवेगळ्या कंपनींच्या प्रगतीविषयी  योग्य ज्ञान असणे गरजेचे असते. (कारण सगळ्याच कंपन्या आपल्या "फक्कड कॉफी स्टॉल" प्रमाणे नफा कमवीत नाहीत. आपल्या तिघा दोस्तमंडळींनी थंडीच्या दिवसात कॉफीचा स्टॉल लावला म्हणून सगळ्यांनी मिळून ती कॉफी संपली. पण त्या ऐवजी या तिघांनी कॉफी ऐवजी आईस्क्रीम चा स्टॉल लावला असता, तर त्यांना कदाचित तोटाही होऊ शकला असता.). "योग्य प्रगतीशील कंपनीमध्ये, दीर्घकालीन केलेली गुंतवनूक, अधिक परतावा देते", हे अनुभवांती सिद्ध झालेले आहे. मित्रानो,  मध्ये मी तुम्हाला सांगितले होते की, वॉरेन बफे  यांनी  वयाच्या ११व्या वर्षी शेअर बाजारातून, आपला पहिला शेअर विकत घेतला होता आणि आज जगातील सर्वाधिक श्रीमंत व्यक्तींमध्ये त्यांचा तिसरा क्रमांक आहे !!  तेव्हा, तुम्हालाही असे करून बघायला आवडेल का?.  करा विचार आणि लागा कामाला !!            

- रुपाली दीपक कुलकर्णी,

SWS फायनानंशिअल सोल्युशन्स प्रायव्हेट लिमिटेड, नाशिक,

शेअर्स , म्युच्युअल फंडातील दीर्घकालीन पुंजीगत अधिलाभ कर : समस्या एक , समाधान अनेक : श्री. किशोर काळे

आटपाट नगर होते. त्या नगराच्या मध्यवर्ती भागात एक डेरेदार टोलेजंग असा वृक्ष होता. त्याला रसाळ, सुमधुर अशी फळे लागत. परंतु त्या वृक्षाला मोठाले काटे होते. त्यामुळे अबालवृद्ध त्या वृक्षापासून चार हात लांबच असत, तरीही दूर परदेशातून येणार्‍या पक्षांच्या थव्यांनी तो वृक्ष नेहमी गजबजलेला असे, आजूबाजूच्या  जंगलातील माकडेसुद्धा त्या झाडाची फळे खाण्यास आतुरलेली असत. दिवसभर ती मर्कटे त्या झाडावर उच्छाद करीत. नागरिक मात्र त्या वृक्षाचे मोठाले काटे पाहून त्या पासून दूरच राहत.

     एके दिवशी जंगलात तपश्‍चर्या करणारे साधू महाराज अचानक भिक्षेसाठी त्या नगरात आले. त्यांनी आपल्या तप:सामर्थ्याने त्या वृक्षाच्या सुमधुर फळांची महती जाणली व ती त्यांनी राजाला जाऊन सांगितली. ते म्हणाले, हे राजन, जो काणी या वृक्षाच्या एका सुमधुर फळाला वर्षातून एकदा खाईल त्याला पूर्ण वर्षभर कोणतीही शारिरीक व्याधी होणार नाही. त्याच्या शरीराचा र्‍हास न होता पूर्ण वर्ष तो वार्धक्यापासून दूर राहील. हा हा म्हणता ही बातमी सगळ्या नगरात पसरली. मग काय आश्‍चर्य त्या झाडाची फळे तोडण्यासाठी नागरिकांची चढाओढ सुरू झाली. ज्या झाडाकडे कोणी ढुंकूनही पाहत नव्हतं त्या झाडावर चढायला मारामारी होऊ लागली. परिस्थिती चिघळण्या अगोदर राजाने सौनिकांमार्फत ते झाड चहुबाजूंनी वेढून घेतले व फर्मान सोडले, ज्या कोणाला ह्या वृक्षाचे एक फळ खायचे असेल त्याने आपल्या एक वर्षाच्या उत्पन्नातून 10% कर राजकोषात जमा करावा. ह्या घोषणेने नागरिक अचंबित झाले. इतके दिवस ज्या झाडाची फळे अगदी सहज व फुकट उपलब्ध होती त्यासाठी आता उत्पन्नाच्या 10% इतकर कर द्यायचा? बापरे अजबच संकट आहे.

     ज्या नागरिकांचा साधू महाराजांवर विश्‍वास होता ते सश्रद्ध लोक उत्पन्नाच्या 10% कर देऊन एक फळ घेण्यासाठी रांगेत उभे राहीले व उरलेले अश्रद्ध लोक मात्र त्या फळाच्या दैवी गुणांपासून वंचीत राहीले.

     मित्रांनो, ह्या गोष्टीचा जर रूपकात्मक विचार केला तर तुमच्या लक्षात येईल की, तो वृक्ष म्हणजे आपला शेअर बाजार, त्याची फळे म्हणजे मिळणारा भरघोस परतावा. त्याचे मोठे बोचरे काटे म्हणजे बाजारातील चढउतार, त्यावरील पक्षी म्हणजे परदेशी गुंतवणूकदार, माकडे आपल्या देशातील केवळ 3% गुंतवणूकदार, साधू महाराज म्हणजे सेबी अधिकृत गुंतवणूक सल्लागार, राजा म्हणजे आपले सरकार व 10% कर म्हणजे सध्या बहुचर्चित असलेला दीर्घकालीन पुंजिगत अधिलाभ कर

(Long  Term Capital Gain Tax) (LTCG)

     सर्वसामान्य गुंतवणूकदार ह्या नवीन करामुळे भांबाऊन गेलाय. परंतु गुंतवणूकीच्या सर्व उपलब्ध पर्यायांपैकी, दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी सर्वात सक्षम असा पर्याय म्हणजे योग्य वापरात, योग्य वेळी केलेली दीर्घकालीन मुदतीची गुंतवणूक, म्हणूनच दीर्घकालीन गुंतवणूकीसाठी शेअर बाजाराशिवाय उत्तम पर्याय नाही. ही बाब आता भरतीय जनतेला पटत असून त्यामुळेच शेअर बाजारात गुंतवणकीचा ओघ वाढला असून, म्युच्युअल फंड योजना व विमा योजना यांच्यामुळे त्यात अधिकच भर पडत आहे. या वाढत्या गुंतवणुकीमुळे शेअर बाजार निर्देशांक सध्या नवीन उच्चांक गाठत असून, त्या वाढत्या गुंतवणुकीचा फायदा सरकारला सुद्धा व्हावा म्हणूनच 10% दीर्घकालीन पुंजिकृत अधिलाभ कर  (LTCG Tax) लावण्यात आलेला आहे.

     आता गुंतवणूकदारांकडे ह्या नव्या करांचे नियोजन करण्यासाठी कोणते पर्याय आहेत  हे पाहू.

पर्याय क्रमांक 1

     सध्याच्या व्यवस्थेत हा कर नवा असला तरी अगदीच नवखा नाही, शेअर्स वर सप्टेबर 2004 च्या पुर्वी असा कर अस्तित्वात होता, 2004 नंतरच्या काळात हा कर पूर्णपणे रद्द करण्यात आला. त्याचा हेतू गुंतवणूकदारांना शेअर बाजाराकडे आकर्षित करणे हाच होता. नजीकच्या काळात बाजारात येणार्‍या पैशाच्या वाढत्या ओघामुळे सरकारने शेअर्स व म्युच्युअल फंडातील गुंतवणुकीवर कमावलेल्या दीर्घकालीन भांडवली नफ्यावर 10% इतका कर पुन्हा लावण्यात आला आहे. ह्यात काळजीचे काहीच कारण नाही कारण हा कर केवळ कमावलेल्या नफ्यावरच आकारला जाणार आहे. तोही केवळ 10% इतकाच. आता कराला कमीत कमी जर करायचे असेल तर वॉरेन बफेट यांच्या तत्त्वानुसार योग्य शेअर घ्या व घट्ट धरून बसा  (Buy Right Sit Tight) अशी दीर्घकालीन गुंतवणूक केल्यास आपल्याला आपले भांडवल अनेक पटींनी वाढवता तर येईलच व ह्या कराला आपल्या गुंतवणुकीपासून दूर सुद्धा ठेवता येईल. थोडक्यात ह्या कराला तुम्ही पोस्टपोन करू शकाल.

     म्युच्युअल फंडाच्या लाभांशावर देखील 10% कर नव्याने लादला असून ह्या मुळे आता म्युच्युअल फंडाच्या डिव्हीडेंड ऑप्शन स्कीमपेक्षा ग्रोथ ऑप्शन स्कीम्समध्ये निवेश करणे फायद्याचे ठरेल. अनेक बँक कर्मचारी व काही म्युच्युअल फंड वितरक बँकांचे व्याज दर कमी झाल्यामुळे फिक्स्ड् डिपॉजिटमध्ये गुंतवणूक करण्यात आलेल्या गुंतवणूकदारास महिना 1% लाभांशाचे आमिश दाखवत बॅलन्स फंडाच्या डिविडंड ऑप्शनमध्ये गुंतवणूक करण्यास भरीस पाडत आहेत. सध्या बॅलन्स फंडानी 7% ते 75% इतकी गुंतवणूक शेअर्समध्ये केलेली आहे. त्यामुळे ते धोक्याच्या उच्चतम पातळीवर आहेत व भाबडे गुंतवणूकदार या धोक्यापासून बेसावध असून त्यांना या चुकीच्या विक्री तंत्राचा फटका पडू शकेल. या विचित्र परिस्थितीतून सावरण्यासाठी व लाभांशावरील कर वाचवण्यासाठी डिविडंड ऑप्शन मधून ग्रोथ ऑप्शनमध्ये येणे क्रमप्राप्त होणार आहे.

     दीर्घकालीन गुंतवणूक करताना बाजारातील उद्योगांना चांगले समजून घेऊन त्यावर बारीक नजर ठेवणे गरजेचे आहे. जर आपल्याकडे ही समज व वेळ नसेल तर हे काम चांगल्या सेबी अधिकृत गुंतवणूक सल्लागाराच्या हाताने देणे केव्हाही श्रेयस्कर

     शेवटी कान हे सोनारानेच टोचलेले बरे, नाही का?

 

पर्याय क्रमांक 2

     दीर्घकालीन गुंतवणूक जरी फायद्याची असली तरी योग्य मालमत्तेचे नियोजन  (Asset Allovation) केल्याशिवाय गुंतवणूक करणे सोयीचे नाही, या नवीन कर प्रणालीमध्ये गुंतवणूकदारास शेअर्स व इक्विटी म्युच्युअल फंडातील दीर्घकालीन कॅपिटल गेनवर दरवर्षी 1 लाख रूपयाची सूट देण्यात आलेली आहे. यामुळे जर आपण दरवर्षी आपल्या एकूण ईक्विटी नफ्यातून 1 लाख इतका नफा जर डेट फंडामध्ये जमा करीत राहिली तर आपसूकच असेट अलोकेशन होईल व आपला नफा वळत करून घेता येईल. फक्त हे करीत असताना ही सूट आपल्या संपूर्ण गुंतवणूकीवर एकत्रितपणे घ्यावी लागेल.

     अनेकदा गुंतवणूकदार आपली गुंतवणूक वेगवेगळ्या मध्यस्थ्या  (Distributors) मार्फत गुंतवत असतात. त्यामुळे त्यांना एकत्रितपणे नफा ठरविणे कठीण जाईल व ही सूट घेताना चुक होऊ शकेल. यावर उपाय म्हणजे चांगल्या निष्णात सेबी अधिकृत सल्लागाराकडे आपली संपूर्ण गुंतवणूक सोपविणे व त्याची फी देऊन त्याच्याकडून (Direct NAV) चा लाभ घेणे, ज्यामुळे गुंतवणूकीच्या खर्चात जवळ जवळ 1% ते 1.25% इतकी बचत होऊन जास्त परतावा मिळेल.

 

पर्याय क्रमांक 3 :

     नव्या करप्रणालीत 10% (Long Term Capital Gain) हा कर जरी लागलेला असला तरी त्याचा मोठा बाऊ करण्याची काही गरज नाही. अर्थ मंत्र्यांच्या मते भारतात केवळ 3% लोक शेअर बाजार व म्युच्युअल फंडात गुंतवणूक करतात. हेच लोक शेअर बाजारातील उद्योगांवर मालकी हक्क प्रस्थापित करतात. त्यामुळे त्यांना भरपूर नफा कमविता येतो. ह्या नफ्यावर जर 10% कर लावला तर त्यात अन्याय तो कोणता? खरंतर हे आधी कमवा व मग द्या असाच आहे नाही का.

    

 

शहाण्या गुंतवणूकदाराने या नव्या कराचा बाऊ न करता केवळ योग्य मालमत्ता वाटप (Asset Allocation) करून  येणारा कर जर शांतपणे भरून टाकला तर त्याला कोणतीही काळजी करण्याचे कारणच नाही. त्याच प्रमाणे आपल्या एकूण नफ्यात वाढ करण्यासाठी म्युच्युअल फंडाच्या (Direct Plans) मध्ये सेबी अधिकृत सल्लागाराच्या मार्गदर्शनाने गुंतवणूक करावी व त्यालाच योग्य फी देऊन गुंतवणुकीवर देखरेख करून योग्य (Asset Allocation) करण्यास नेमावे. यामुळे त्यांची गुंतवणूक योग्य रीतीने वाढून भविष्यात चांगला परतावासुद्धा मिळेल. म्हणतात ना उद्योगाचे घरी लक्ष्मी नांदे परोपरी, परंतु ज्यांना हे समजून उमजून करता येणार नाही त्यांचे भविष्यात नुकसान होऊ शकेल, आणि त्यांना हेच म्हणावे लागेल की अडाण्याची मोळी अन् भलत्यालाच मिळी.

                                                                                                                    श्री .किशोर काळे,

                                                                                                                गुंतवणुक सल्लागार,

                                                                                                                 प्रमुख : मुंबई शाखा, 

SWS FSPL 

 

 

 

पॅन कार्ड चे महत्व: श्री. ऋषभ सोनवणे

पॅन कार्ड म्हणजे पर्मनंट अकाउंट नंबर. पॅन क्रमांक म्हणजे भारतीय नागरिकाची ओळख. यात दहा आकडी क्रमांकामध्ये अक्षरे व अंकांची जळवणुक असते. भारतीय आयकर कायदा 1961, अंतर्गत सर्व भारतीयांना पॅन आयकर विभाग देतो. यासाठी केंद्रीय कर मंडळांतर्गत तरतूद आहे. भारतीयांप्रमाणे परदेशी नागरिकांना ही दिले जाते. पण त्यासाठी आवश्यक त्या कागदपत्रांची पूर्तता करावी लागते.आर्थिक व्यवहार करताना असणे गरजेचे आहे प्रत्येक व्यक्तीचे केवळ त्याच व्यक्तीची ओळख असते.

पॅनकार्डचा उपयोग हा विविध ठिकाणी केला जातो.आयकर विवरण (रिटर्न) भरताना,टीडीएस दाखवताना, टीडीएस चा परतावा मागताना,आयकर विभागाबरोबर कोणताही पत्रव्यवहार करताना तसेच कोणतीही आर्थिक गुंतवणूक करताना पॅन कार्ड गरजेचे आहे. बँक खाते उघडायचे झाल्यास, टेलिफोनची नवीन जोडणी हवी असल्यास,मोबाईल नंबर हवा असल्यास, परकीय चलन खरेदी करताना किंवा पन्नास हजारापेक्षा जास्त रक्कम बँकेत ठेवताना वा काढताना, नवे वाहन खरेदी करताना इत्यादी व्यवहारांसाठी पॅन कार्ड असणे गरजेचे आहे.

तुम्हाला पॅन कार्ड नसल्यामुळे व त्याचा गैरवापर झाल्यामुळे झालेल्या मानसिक,  शारीरिक तसेच आर्थिक त्रासाबाबत माझा अनुभव सांगतो.

नाशिक शहरात सत्तर ते ऐंशीच्या दशकात एक प्रसिद्ध वकील होऊन गेले. त्यांच्या कुटुंबात ते, त्यांची पत्नी व दोन मुले असा छोटासा परिवार होता.त्यांची व त्यांच्या पत्नी, या  दोघांची बँकेत फिक्स डिपॉझिट मध्ये गुंतवणूक होती. दोघेजण आर्थिकदृष्ट्या साक्षर असल्यामुळे त्यांनी आपल्या गुंतवणुकीला वारस नमूद केला होता. त्यांच्या पत्नीने दुसऱ्या मुलाला त्यांच्या गुंतवणुकीला वारस म्हणून नमूद केले होते. परंतु मुलगा उच्च शिक्षणाच्या देशाने परदेशी गेला व तो तिथे स्थायिक झाला. आईवडिलांबरोबरचे  संबंध मुलाने जोपासले परंतु त्याचा भारतातील व्यवहारांशी  काहीही संबंध नव्हता.कालांतराने या दाम्पत्याचे निधन झाले. त्यांच्या जाण्यानंतर, त्या गुंतवणूकीबद्दल काय करायचे असा प्रश्न बँकेसमोर जेव्हा उभा राहिला तेव्हा त्यांनी त्यांचे वारस असलेल्या त्यांच्या मुलाला संपर्क साधला व गुंतवणुकीवर हक्क प्रस्थापित करण्यासाठी त्यांना काही कालावधीत  आवश्यक ती कागदपत्रांची पूर्तता करण्यासाठी कळविले. त्यासाठी आवश्यक असलेल्या कागदपत्रांमध्ये पॅनकार्ड सर्वात महत्वाचे होते. परंतु शिक्षणासाठी परदेशी गेल्यानंतर, त्या मुलाचा भारतात आर्थिक व्यवहारांशी कुठल्याही प्रकारचा संबंध नव्हता. त्यामुळे पॅनकार्ड काढले गेले नव्हते. आर्थिक गुंतवणुकीचा  वारसा हक्क सांगण्यासाठी त्यांनी बँकेसमोर विविध कागदपत्रे सादर केली. परंतु बँकेच्या नियमानुसार पॅन कार्ड महत्त्वाचे होते. तेव्हा त्यांनी याबाबत एस. डब्ल्यू. एस. कडे विचारणा केली असता आम्ही त्यांना त्वरित होकार देत त्यांना पॅन कार्ड कसे मिळवून देता येईल याबाबत तपास सुरू केला. त्यातून आम्हाला अनिवासी भारतीयांसाठी पॅन कार्ड कसे उपलब्ध करता येईल याबद्दल माहिती मिळवली. त्यासाठी आवश्यक ती अर्ज व कागदपत्रे यांची यादी आम्ही ई-मेल द्वारे ग्राहकाला (मुलाला) कळवली. त्यांनी त्या अर्जांवर व कागदपत्रांवर सही करून ती कुरिअरने भारतात आम्हाला पाठवली.ती आम्ही भारतातील पॅनकार्ड विभागाकडे सुपूर्त केली. त्यांनी सर्व माहिती बरोबर आहे याची पडताळणी  केली. त्यांना 21 दिवसांनंतर त्यांच्या भारतीय पत्त्यावर पॅन कार्डचे कुरियर आले. ते त्यांनी बँकेत सुपूर्त करून बँकेच्या नियमांची पूर्तता केली व बँकेने त्यांना गुंतवणुकीवरील हक्क दिला.

आजच्या टेक्नॉलॉजीच्या जगात या गोष्टी कमी वेळात व सहजगत्या उपलब्ध होऊ शकल्या नाही तर त्यांच्या गुंतवणुकीचा फायदा त्यांना वा त्यांच्या वारसांना झाला नसता. आर्थिकदृष्ट्या साक्षर असणाऱ्या व्यक्तीने पॅन कार्ड हे लवकरात लवकर काढणे गरजेचे आहे. या एका कागदपत्रामुळे भविष्यातील शारीरिक/ मानसिक त्रासातून सुटका होते. नाही का...???

- श्री. ऋषभ सोनवणे 

गुंतवणुक  सल्लागार

S.W.S.F.S.P.L.