आज तक्रारीचा सूर लावत, राधा
आई-बाबां कडे येते.
राधा: आई, बघ ना ग ! मला
फक्त १०० रु. हवे आहेत, मैत्रिणीच्या वाढदिवसाचे गिफ्ट आणायला. तर बाबा
म्हणाले की , "तुला आता
पॉकेटमनी सोबत, स्कॉलरशिपही मिळते
ना, मग आजोबां बरोबर जा आणि
बँकेतून काढून घे !". हे ग काय आई, फक्त १०० रु.
साठी मला आणि आजोबांना बाहेर जावे लागेल ना !
आई: राधा, खरंच की !
आत्ताची तुझी गरज तर खूपच लहान आहे. पण ज्या अर्थी बाबांनी तुला हे
सांगितले त्या अर्थी त्यांच्या हेतूमागे नक्कीच काहीतरी चांगले दडले असणार ! विचार
की बाबांना !
राधा: बाबा, चला सांगा आता
तरी ! का मला असे बाहेर जायला लावता ?
बाबा (हसून): राधा, तुझी चिडचिड
होतेय खरी , पण जरा विचार कर
ना की तुझ्या बँक अकाउंटमध्ये हजार रुपयांपेक्षा अधिक रक्कम असताना, तुझ्यावर पुन्हा
आमच्याकडे पैसे मागायची वेळ का आलीय ? या प्रसंगातून काय शिकायचे हे समजावून घेऊयात.
राधा: ठीके
बाबा. माझ्या चांगल्यासाठी आहे, तर मी राग बाजूला ठेवून ऐकते !
बाबा: राधा,
"Liquidity of Money" ही संज्ञा समजावून घे ! समजा माझ्याकडे ५ लाख रु.
इतक्या किंमतीची जमीन आहे आणि मला आज तत्काळ फक्त २०,००० रु. ची गरज
आहे तेव्हा मला त्या जमिनीचा एक छोटासा तुकडा लगेच विकून ही गरज भागवता येईल का ?
राधा: बाबा, इतक्या लहान
गरजेसाठी कोणी आपली मौल्यवान जमीन का विकतील ? आणि जरी अशी जमीन विक्रीस काढली तरी ती लगेच
विकता येणार नाही.
आई : आणि जरी तो
जमिनीचा तुकडा, तत्त्काळ विकला
गेला तरी असा "तुकडा-मोड" झाल्याने, भविष्यात
उर्वरित भागाची विक्री करणे अवघड होईल ना !
बाबा: सगळी उत्तरे
परफेक्ट ! राधा, यालाच म्हणतात "Liquidity of
Money" अर्थात
"पैशांची तरलता किंवा उपलब्धता". आपण आपल्या तत्काळ
गरजेस उपलब्ध होऊ शकेल अशी रक्कम कायम "इमर्जन्सी
फंड" म्हणून Liquid अर्थात "लगेच उपलब्ध
होईल" अशा ठिकाणी ठेवली पाहिजे. बँकेत, बचत खात्यात
ठेवलेली अशी रक्कम म्हणजेच Liquidable
Money ! आपण गरज भासताच, बँकेत जाऊन, ATM चा वापर करून
अशी रक्कम मिळवू शकतो.
राधा: पण बाबा, आपल्याला थोडेच
माहीत असते की भविष्यात काय गरज चालून येईल?
बाबा: बरोबर !
पण, आपल्या घराचा
दरमहा असणारा खर्च, संभाव्य आजारपणे याचा अंदाज आपल्याला असतोच ना.
त्याचा विचार करून आपण काही रक्कम ही बचत खात्यात कायमच ठेवलीच पाहिजे आणि मग
उरलेले पैसे इतरत्र गुंतविलेले चांगले ! मग इमर्जन्सीच्या
वेळेत, आपल्याला आपली
गुंतवणुक मोडावी लागत नाही.
आई: राधा, बरेचदा असे
पाहण्यात येते की किरकोळ इमर्जन्सीच्या वेळेत, लोक आपल्या
मुदतठेवी किंवा इतरत्र केलेली मोठी गुंतवणुक मोडतात. मग अशा वेळेस, जे आर्थिक ध्येय
डोळ्यासमोर ठेवून ती गुंतवणुक केलेली होती तिच्यापासूनही अपेक्षित परतावा मिळत
नाही आणि पर्यायाने कुटुंबाचे आर्थिक नियोजनही कोलमडते. म्हणूनच, Liquidable
Money याकडे आर्थिक
नियोजनाचा एक भाग म्हणून पाहणे आणि त्यानुसार तरदूत करणे महत्वाचे आहे.
बाबा: साधारणपणे
ठोकताळा असा लावता येईल की नोकरदार वर्गाने आपल्या सहा वेतनाइतका पैसा तरल ठेवला
पाहिजे आणि व्यावसायिक वर्गाने त्यापेक्षाही अधिक !
राधा: समजले बाबा ! पण माझे
सगळे पैसे बँकेत, बचत खात्यातच तर आहेत ना ?
बाबा: अग हो, पण वरखर्चाला
लागणारे पैसे तर तुझ्या पर्समध्ये आता हवे होते ना ? त्याचा विचार न
करता तू आलेले सगळेच पैसे बँकेत ठेवलेस.
राधा: खरंच की
बाबा ! यापुढे मी काळजी घेईन. पण आता आजच्या संध्याकाळ
पुरते तुम्ही किंवा आईच माझे ATM ! चलो दे दो, सॊ रुपये !
आई आणि बाबा राधाच्या या शाब्दिक कोटीवर हसून दाद
देतात .
- डॉ. रुपाली कुलकर्णी,
- ट्रेनिंग हेड
- SWS Financial
Solutions Pvt. Ltd.
